Zaznacz stronę

ADHD u dorosłych i terapia schematów: Osiągnij najwyższą wydajność

Autor Scott S. Schapiro | Źródło
Polska wersja Uczę się ACT

Kluczowe punkty

  • ADHD u dorosłych często prowadzi do schematów powodujących unikanie, prokrastynację i problemy w relacjach.
  • Terapia schematów pomaga dorosłym z ADHD zidentyfikować, zakwestionować i zmienić negatywne wzorce.
  • Łączenie leków z terapią schematów pomaga osobom z ADHD osiągnąć osobisty sukces.

Terapia schematów i zaburzenie nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD)

Jeśli jesteś dorosłym z ADHD, wiesz, że to doświadczenie to nie tylko rozproszenie uwagi czy impulsywność. Często wiąże się z niskim poczuciem własnej wartości, niekończącą się prokrastynacją, emocjonalnymi wzlotami i upadkami oraz problemami w relacjach. Brzmi znajomo? Jeśli tak, terapia schematów może być kluczem do poprawy sytuacji.

Dlaczego diagnoza ADHD i leki mogą nie wystarczyć

Uzyskanie diagnozy ADHD i rozpoczęcie leczenia farmakologicznego to często pierwszy krok w zarządzaniu objawami. Leki mogą poprawić koncentrację, zmniejszyć impulsywność i pomóc w regulacji nastroju. Jednak nie rozwiązują one głębszych wzorców emocjonalnych, które ukształtowały się w czasie. Wiele dorosłych z ADHD zmaga się z negatywnymi przekonaniami o sobie, emocjonalnym bólem oraz trudnościami w relacjach osobistych i zawodowych. Terapia schematów dotyka źródła tych problemów, torując drogę do rzeczywistego, trwałego postępu.

Terapia schematów: O co w tym chodzi?

Terapia schematów zagłębia się w wzorce, które kształtują twoje myśli, emocje i zachowania. Dr Jeffrey Young stworzył połączenie terapii poznawczo-behawioralnej (CBT), uważności i psychoanalizy, koncentrując się na „schematach”. Czym są schematy?

Schematy można porównać do mentalnych planów, które kształtują sposób, w jaki postrzegasz świat, siebie i innych. Tworzą się w dzieciństwie i wpływają na twoje zachowanie w dorosłości. Na przykład, jeśli twoi rodzice lub nauczyciele krytykowali twoje zachowanie, mogłeś rozwinąć schemat, który mówi: „Nie jestem wystarczająco dobry.” Te wzorce działają automatycznie, często wpływając na twoje reakcje na sytuacje. Chociaż niektóre schematy mogą być pomocne, inne mogą cię eksploatować, utrudniając życie.

Dla dorosłych z ADHD konkretne schematy mogą sprawiać, że codzienne życie staje się jeszcze większym wyzwaniem, prowadząc do poczucia niedoskonałości, frustracji i lęku.

Dlaczego ADHD i terapia schematów to idealne połączenie

Dorośli z ADHD często noszą ze sobą negatywne przekonania, które ukształtowały się w młodym wieku. Dwa powszechne schematy to „Wadliwość/Wstyd” i „Porażka”. Przyjrzyjmy się im bliżej:

  • Wadliwość/Wstyd: To przekonanie, że jesteś wewnętrznie wadliwy. Wychowanie w krytycznym środowisku może prowadzić do utrzymującego się poczucia wstydu. Możesz myśleć: „Coś jest ze mną nie tak,” co powoduje, że się wycofujesz lub unikasz nowych wyzwań.
  • Porażka: Kiedykolwiek czułeś, że jesteś skazany na porażkę? Ten schemat wzmacnia przekonanie, że jesteś z natury niezdolny. Problemy w szkole lub w pracy mogą podsycać ten sposób myślenia, prowadząc do prokrastynacji i lęku przed rozpoczęciem nowych rzeczy.

Te schematy są jak przyciemnione okulary, które kolorują sposób, w jaki postrzegasz siebie i świat. Terapia schematów pomaga zdjąć te okulary i spojrzeć na sprawy w nowym świetle.

Jak terapia schematów pomaga dorosłym z ADHD

Terapia schematów to proces krok po kroku, który ma na celu odkrycie i zakwestionowanie tych głęboko zakorzenionych przekonań. Oto jak to działa:

  1. Identyfikacja problemu: Pierwszym krokiem jest zidentyfikowanie negatywnych schematów wpływających na ciebie. Terapeuta pomaga rozpoznać wzorce, takie jak „Wadliwość/Wstyd” i „Porażka”, aby zobaczyć, jak kształtują twoje zachowanie. Na przykład, jeśli masz schemat „Porażka”, może to tłumaczyć, dlaczego unikasz próbowania nowych zadań — jesteś przekonany, że sobie nie poradzisz.
  2. Badanie korzeni: Wiele z tych przekonań wywodzi się z wczesnych doświadczeń życiowych. Bycie określanym jako „leniwy” lub „niedbały” w dzieciństwie może boleć przez lata. Terapia schematów prowadzi cię do przemyślenia tych wspomnień, aby zrozumieć, jak ukształtowały twoje postrzeganie siebie. Ta samoświadomość jest kluczowa dla budowania współczucia wobec siebie.
  3. Złamanie cyklu: Znajomość swoich schematów daje ci moc ich zmiany. Terapeuci wykorzystują techniki, takie jak odgrywanie ról i wizualizacja, aby pomóc w przekształceniu myśli. Na przykład, jeśli zmagasz się z schematem „Porażka”, terapia pokaże ci, że twoja przeszłość nie definiuje twojej przyszłości.
  4. Zmiana zachowań: Na koniec terapia schematów koncentruje się na pozytywnych zmianach w zachowaniu. Nauczysz się nowych sposobów radzenia sobie ze stresem, lepszej komunikacji i podejmowania zadań bez zwykłego lęku. Gdy będziesz kwestionować schemat „Wadliwość/Wstyd”, możesz odkryć, że podchodzisz do sytuacji społecznych z większą pewnością siebie i masz poczucie większej kontroli.

Dlaczego terapia schematów uzupełnia leczenie farmakologiczne ADHD

Chociaż leki często pomagają w kwestii objawów ADHD, nie zajmują się emocjonalnymi i relacyjnymi trudnościami, które się z tym wiążą. Terapia schematów wypełnia tę lukę. Zajmując się głęboko zakorzenionymi przekonaniami i postrzeganiem siebie, możesz lepiej sobie radzić i rozwijać się. Dorośli z ADHD często odkrywają, że terapia schematów umożliwia im osiągnięcie większych postępów w dążeniu do swoich celów, zarówno w karierze, jak i w życiu osobistym. Pomaga budować rezyliencję, poczucie własnej wartości i zdrowsze dynamiki w relacjach.

Od zmagań do siły: Rzeczywisty wpływ

Dorośli z ADHD, którzy wypróbowali terapię schematów, często zauważają znaczące zmiany w poczuciu własnej wartości i pewności siebie. Krytyka siebie ustępuje miejsca akceptacji. Zamiast czuć się uwięzionym, ludzie podchodzą do życia z nową energią. Na przykład, osoba, która wierzy, że jest „niezdolna” z powodu schematu „Porażka”, może zacząć postrzegać siebie jako zaradną i w pełni zdolną do podejmowania wyzwań.

Terapia schematów a CBT

W przeciwieństwie do tradycyjnej terapii poznawczo-behawioralnej, która głównie koncentruje się na zmianie myśli i zachowań, terapia schematów zagłębia się w emocjonalne korzenie tych wzorców. To nie tylko zarządzanie objawami ADHD — to proces leczenia starych ran i budowania zrównoważonego postrzegania siebie. Dzięki zrozumieniu i przekształceniu tych negatywnych schematów możesz wprowadzać trwałe zmiany w swoich relacjach, karierze i ogólnym dobrostanie.

Jak zacząć

Jeśli żyjesz z ADHD i zmagasz się z wstydem, wątpliwościami czy niskim poczuciem własnej wartości, terapia schematów może zaoferować wsparcie, którego potrzebujesz. Pracując z wykwalifikowanym terapeutą, możesz zacząć identyfikować te negatywne schematy i zacząć przekształcać wewnętrzny dialog.

Zrób pierwszy krok

Terapia schematów daje dorosłym z ADHD szansę na uwolnienie się od starych wzorców. Skupienie się na podstawowych schematach, takich jak „Wadliwość/Wstyd” i „Porażka”, pomaga stworzyć bardziej zrównoważoną, pewną siebie perspektywę. Pracując z terapeutą schematów oraz kimś doświadczonym w pracy z dorosłymi z ADHD, możesz zacząć budować życie, którego naprawdę pragniesz — i na które zasługujesz.

terapia schematów i ADHD