„Najpiękniejsza śmierć”, Matthew Ryan Herget (2019). Obraz przedstawiający Aldousa Huxleya na łożu śmierci po tym, gdy poprosił żonę o podanie mu LSD.

Jakkolwiek zachodni naukowcy zaczęli eksplorować potencjał substancji psychodelicznych już na przełomie XIX i XX w. (I fala badań), to jednak dopiero odkrycie LSD w 1943 roku przez szwajcarskiego chemika Alberta Hofmanna spopularyzowało psychodeliki i rozpoczęło tzw. II falę badań. Aż do lat 70. przeprowadzono wiele obiecujących badań nad wpływem tych substancji na takie dolegliwości jak uzależnienia, autyzm, schizofrenie czy lęk egzystencjalny u osób terminalnie chorych. Testowano również możliwości zastosowania psychodelików podając je personelowi medycznemu, aby zwiększyć empatię u lekarzy oraz poszerzyć u nich świadomość dotyczącą mentalnego stanu, jakiego doświadczali ich pacjenci. Jeszce inne laboratoria testowały wpływ psychodelików na osoby całkowicie zdrowe, głównie w obszarze kreatywności i poprawy jakości życia. Badania te, pomimo iż wykazały duży potencjał i dawały wiele nadziei na postęp a nawet przełom w psychiatrii, zostały przerwane z powodu prohibicji wprowadzonej głównie ze względów politycznych.

Obecnie jesteśmy świadkami III fali badań nad psychodelikami, rozpoczętej w latach 90. XX w. Naukowcy wielu czołowych uniwersytetów na świecie (min. Harvard, Johns Hopkins University, UCLA, NYU, Imperial Collage London), pomimo barier administracyjnych i braku grantów spowodowanego wciąż trwającą prohibicją, podjęli starania i uzyskali zezwolenie na badanie możliwości terapeutycznego zastosowania substancji psychodelicznych w leczeniu wielu chorób i zaburzeń psychicznych. Wyniki tych badań są obiecujące i wskazują, że psychodeliki, jeżeli są podawane w odpowiednich warunkach i w asyście wykwalifikowanych terapeutów, są substancjami bezpiecznymi oraz długoterminowo pomocnymi w radzeniu sobie z cierpieniem psychicznym.

Jednocześnie trwają rozważania nad najbardziej adekwatnym modelem teoretycznym pozwalającym lepiej zrozumieć niezwykłą naturę tych doświadczeń oraz poszukiwania systemu terapeutycznego pozwalającego odpowiednio przeprowadzić proces, zintegrować doświadczenie oraz utrzymać pozytywne skutki i zmiany w zachowaniu. W latach 50. i 60. dominował w tym kontekście model psychodynamiczny i psychoanalityczny, jednak w ostatnich latach rosnąca liczba laboratoriów i praktyków zwraca się ku kontemplatywnym modelom, w tym tzw. 3 fali terapii poznawczo-behawioralnych. Pośród terapii trzeciofalowych terapia akceptacji i xaangażowania (ACT) jest najczęściej wymienianą pośród modeli mogących spełniać taką rolę.

Ze względu na model interwencji skupiony na kształtowaniu otwartości na doświadczenie, transcendentnemu podejściu wobec własnych przeżyć oraz indywidualnej konstrukcji własnego sensu życia, ACT skupiło na sobie uwagę czołowych naukowców spoza nurtu kontekstualnych nauk o zachowaniu (do których ACT przynależy). Styczniowa edycja Journal of Contextual Behavioral Science jest owocem współpracy tych środowisk, a także okazją dla nas, aby zapoznać się z tym interesującym kierunkiem, jaki przybrał rozwój nauki na temat prowadzenia skutecznej psychoterapii.

Na zdjęciu powyżej: uproszczona wizualizacja komunikacji pomiędzy sieciami mózgowymi u ludzi po podaniu placebo (lewa strona) i psylocybiny (prawa strona). Beckley/Imperial Research Programme