Autor Matthieu Villatte | Źródło
Polska wersja Paweł Dyberny

Zmiana perspektywy, która opiera się na ramowaniu deiktycznym, jest jednym z najefektywniejszych sposobów wykorzystania języka w terapii. Gdy przyjmujemy odmienny punkt widzenia, możemy przyjrzeć się wszystkiemu z innej strony i zwrócić uwagę na nowe rzeczy. Z tego powodu zmiana perspektywy może pomóc klientom w poszerzaniu świadomości odnośnie kluczowych dla tej osoby kwestii. Zmiana taka może także okazać się pomocna w staniu się bardziej ciekawym i otwartym na nowe sposoby podchodzenia do danego problemu.

W pracy z klientami zmiana perspektywy może dokonać się w trzech wymiarach. Po pierwsze, w wymiarze interpersonalnym. Pytanie, które można tutaj zadać, brzmi: „Jeśli to, co przydarzyło się tobie, stało by się twojej przyjaciółce, co byś poradził jej zrobić?”. Drugi z nich dotyczy przestrzeni, na przykład: „Gdybyś tam siedział to, co byś zobaczył?”. Trzeci zaś dotyczy czasu. Przykładowe pytanie w tym wymiarze to: „Dwa tygodnie od teraz, patrząc wstecz na to, co zrobiłeś przez ten czas, co chciałbyś osiągnąć?”.

Poniżej znajdują się trzy przykłady wykorzystania zmiany perspektywy w terapii, które możesz zastosować w różnych obszarach pracy klinicznej.

Klienci często mają problemy z obserwowaniem lub opisywaniem emocji, doznań i myśli. Jedną z możliwości jest zaproponowanie im przyjęcia innej perspektywy na te doświadczenia. To pomoże im uzyskać wgląd w nie, bez odczuwania presji, by odnaleźć właściwą odpowiedź. Możesz spytać: „Gdybyś był jedną z osób, która widziała, że masz atak paniki, to, co byś zobaczył? Jakie wyrazy twarzy lub gesty byś zaobserwował?” lub „Godzinę od teraz, gdy wspomnisz naszą sesję i naszą rozmowę na ten temat, odczuwanie czego przyjdzie ci na myśl?”

Jedną z charakterystycznych rzeczy, do których terapeuci często potrzebują się odnieść, jest brak współczucia wobec samych siebie u klientów. Na przykład, osoby wystawione na oddziaływanie wysoce krytycznego środowiska w swoim dzieciństwie mogły zinternalizować te krytyczne uwagi. To powoduje, że może być im ciężko doświadczać pozytywnych uczuć w stosunku do samych siebie. By pomóc im rozwijać współczucie wobec samych siebie, możesz poprosić ich, aby przyjęli perspektywę osoby, która jest dla nich życzliwa. Jedno z pytań, które może do tego posłużyć, brzmi: „Gdybyś był na miejscu swojego przyjaciela, co chciałbyś sobie teraz powiedzieć?” Jeżeli wyrażanie życzliwości wobec siebie wydaje się być niemożliwe na tym etapie, możesz zaproponować im, aby wyobrazili sobie osobę, na której im zależy w sytuacji, przez którą obecnie przechodzą – „Jeśli córka powiedziałaby ci, że jest złym człowiekiem, co chciałbyś jej wtedy odpowiedzieć?”

Klienci mogą mieć problemy ze zidentyfikowaniem rzeczy, które mają znaczenie w ich życiu. Dotyczy to szczególnie osób, które doświadczają depresji. W takich przypadkach pytanie o to, co jest dla nich ważne, może nie być efektywne. Źródła satysfakcji są zbyt oddalone, by zostały zauważone lub przywołane z pamięci. Możesz pomóc klientom odkryć lub ponownie nawiązać więź z tym, na czym im zależy, zapraszając ich do zmiany perspektywy czasowej. Zapytaj: „Przenieśmy się w czasie do momentu, w którym życie było przyjemne. Co wtedy robiłeś?” Inną możliwością jest przyjęcie perspektywy drugiej osoby – „Gdybym spytał twojego partnera lub partnerki, jak opisałby lub opisałaby to, co jest dla ciebie ważne?” Możesz zachęcić ich także do obserwacji, co innym sprawia przyjemność. Będzie to krok w kierunku zidentyfikowania rzeczy, które mogą być dla nich samych istotne. Pomocne mogą być tutaj pytania: „Kto jest najbardziej inspirującą osobą jaką znasz? Z czym wiąże się jej lub jego życie?” lub „Kto był dla ciebie wzorem do naśladowania w dzieciństwie? Co czyniło tę osobą wyjątkową? Co sprawiało, że chciałeś lub chciałaś być jak ta osoba?”

Zapraszam na czteroczęściowe szkolenie online Świadoma relacja z sobą w praktyce: Jak odłożyć na bok sztywne przekonania na własny temat prowadzone przez prof. Louise McHugh. Odbędzie się 26 września 2020 – 4 października 2020. To 16 godzin nauki na temat tego, jak nowoczesny behawioryzm pozwala kształtować zdrową, swobodną, elastyczną relację ze swoim własnym Ja.

• Kim jesteś? Wstęp Stevena Hayesa do książki „A Contextual Behavioral Guide to the Self”
• Jak rozumieć i pracować z problematyczną relacją z sobą samym wedle terapii akceptacji i zaangażowania?
• Świadome Ja oraz zmiana perspektywy: Teoria ram relacyjnych i samoświadomość
• Ja jako kontekst oraz elastyczna zmiana perspektywy: Wywiad z Louise McHugh